Di bagasan haulambon ni tano Alor Godang, sada huta na adong di Kecamatan Alor Barat Laut, Kabupaten Alor, Provinsi Nusa Tenggara Timur, adong do sada ugasan na marningot tu sejarah na gabe sitindangi masukna ugamo Islam di pulo Alor. Na mambahen ugasan on tung asing, ima bahan na pinakke mambahen i: huling ni hau. Al-Quran naung leleng on, na dihaporseai marumur ratusan taon, ndada holan sada pustaha na badia, alai tong do partanda na ringkot di pardalanan ni sejarah dohot hasomalan ni masyarakat Alor.
Al-Quran na binahen sian huling ni hau on nuaeng dipajongjong dohot hormat di bagas ni keluarga Nurdin Gogo, na maringanan di pusat ni huta na jonok tu topi ni laut, ndang dao sian Bagas Adat Watang na gabe pusat ni parsaoran dohot hasomalan ni masyarakat disi. Bagas ni keluarga Nurdin Gogo gabe sijaga ni arta na marningot tu sejarah, manat do nasida mangaramoti angka lambar ni huling ni hau na marisi arga partondion dohot sejarah na so boi diondolhon argana.
Hombar tu haporseaon ni masyarakat disi dohot barita na turun temurun, Al-Quran huling ni hau on diboan tu Alor Godang marhite sada tokoh na margoar Bapak Iang Gogo. Ro do ibana tu Alor rap dohot opat halak ibotona di bagasan sada ulaon na badia laho pararathon ugamo Islam sahat tu sude luat ni pulo Alor. Pardalanan ni parbarita na uli na lima on dihaporseai masa di tingki Kesultanan Baabulah V, sada tingki na ringkot di sejarah perkembangan ni ugamo Islam di luat timur ni Nusantara.
Barita pardalanan ni parbarita na uli na lima on gabe sada bagian na ringkot di barita sejarah ni ugamo Islam di Alor. Marlayar do nasida sian Ternate, pusat ni harajaon Kesultanan Ternate di Maluku Utara na balga panghorhonna di pararathon ugamo Islam di luat timur ni Indonesia, mamakke sada solu layar tradisional. Lima halak na marhuaso pararathon ajaran ni ugamo Islam on ima Ilyas Gogo, Iang Gogo, Djou Gogo, Boi Gogo, dohot Kimales Gogo. Goar nasida nuaeng di ingot jala dihormati masyarakat Alor songon angka parjolo pararathon ugamo Islam di tano nasida.
Solu layar na mamboan angka parbarita na uli ni ugamo Islam on marada sada goar na tung asing jala marlapatan bagas, ima 'Tuma Ninah'. Di hata luat i, 'Tuma Ninah' marlapatan berhenti manang mangaloppa satongkin. Goar on ra marningot tu pardalanan ni ulaon nasida na mangaloppa sian sada inganan tu inganan na asing di Alor di bagasan ulaon pararathon ajaran ni ugamo Islam, manang boi do tong melambangkan pangaropan naeng marurat jala hot salelengna ugamo Islam di tano Alor.
Hadirna Al-Quran huling ni hau on gabe sada bukti na togu taringot tu tapak ni peradaban Islam naung leleng adong di Alor. Bahan huling ni hau songon media panuratan ni Al-Quran patuduhon hasintongon dohot hapistaran ni halak disi mamakke angka sinamot ni tano na adong. On patuduhon muse molo pardalanan ni pararathon ugamo Islam di Alor diulahon dohot dame dohot akulturatif, mangargai hasomalan dohot budaya luat i.
Al-Quran huling ni hau on ndada holan sada ugasan na marningot tu sejarah, alai tong do marisi arga partondion na bagas tu masyarakat Muslim Alor. Pustaha na badia on gabe sada simbol ni identitas dohot hasurungan, paingothon nasida taringot tu bonani sejarah ni ugamo Islam di tano ni ompu nasida. Angka na umposo ni halak Muslim Alor diajari do taringot tu barita ni harorona ugamo Islam dohot hadirna Al-Quran huling ni hau on songon bagian ni ugasan budaya dohot ugamo nasida.
Ulaon mangaramoti Al-Quran huling ni hau on gabe tanggung jawab ni sude masyarakat Alor dohot pamarenta luat. Ugasan na arga on porlu dijaga sian hasisiraan na ro sian umur dohot lingkungan asa boi tongtong gabe sitindangi sejarah dohot sumber ni hiras ni roha tu angka pinompar na umposo.
Panalisaon na lobi bagas taringot tu Al-Quran on boi muse mangalehon hapistaran na lobi bagas taringot tu sejarah ni ugamo Islam di Alor dohot parsaoranna tu angka pusat ni pararathon ugamo Islam na asing di Nusantara.
Barita ni Al-Quran huling ni hau Alor on manambai hamoraon ni hapistaran taringot tu sejarah ni ugamo Islam di Indonesia, tarlumobi di luat timur na jotjot hurang tarbarita. Hadirna on membuktikan molo ugamo Islam nunga marserak tu sude luat ni Nusantara marhite cara na tung asing dohot marragam, maradaptasi dohot konteks luat i jala manghasilhon ugasan budaya na mora.
Al-Quran huling ni hau Alor on paingothon ringkotna mangargai jala mangaramoti ugasan budaya dohot ugamo. Ugasan on ndada holan ugasan ni masyarakat Alor, alai tong do bagian ni sejarah dohot identitas ni bangso Indonesia saluhutna. Baritana na tung asing jala mangalehon hiras ni roha tama do tongtong tarbarita jala diparsiajari angka pinompar na umposo.
Hasinghom ni Al-Quran huling ni hau on tong do manarik roha ni angka panalisi dohot akademisi na tertarik tu sejarah ni ugamo Islam di luat timur ni Indonesia. Parsiajaran na marragam bidang na mangalibatkon angka ahli sejarah, filologi, dohot konservasi dihirim boi mangungkap lobi godang informasi taringot tu umur, proses pamuaton, dohot isi ni naskah Al-Quran on.
Asing ni arga sejarah dohot partondionna, Al-Quran huling ni hau Alor on tong do marpotensi gabe sada parhitean tu pariwisata budaya dohot ugamo. Hadirna boi gabe magnet tu angka wisatawan na tertarik tu sejarah ni ugamo Islam dohot hasinghom ni angka ugasan naung leleng. Pangembangan ni pariwisata na marojahan tu sejarah dohot budaya on boi mangalehon laba ekonomi tu masyarakat Alor.
Alai, pangembangan ni potensi pariwisata on porlu diulahon dohot manat jala bertanggung jawab, mamparate-atehon angka aspek ni pangarimotion dohot panghormatan tu angka arga partondion dohot sejarah ni Al-Quran huling ni hau. Pamarsintaon ni masyarakat luat di bagasan pengelolaan dohot pamakkean ni potensi pariwisata on tung ringkot do laho mamastikan keberlanjutan dohot labana tu komunitas Alor.
Barita pardalanan ni parbarita na uli na lima halak sian Ternate tu Alor mamakke solu layar 'Tuma Ninah' tong do bagian na so boi sirang sian ugasan sejarah on. Semangat dohot hiras ni roha nasida laho pararathon ajaran ni ugamo Islam di tano na imbaru tama do gabe sitiruon tu angka na umposo ni halak Muslim Alor dohot Indonesia saluhutna.
Al-Quran huling ni hau Alor on gabe simbol ni hasadaon dohot akulturasi budaya. Hadirna patuduhon molo ugamo Islam boi marsaor jala maradaptasi dohot budaya luat i so pola manghilahon identitasna. Hasadaon ni angka arga ni ugamo Islam dohot hasomalan luat Alor tarida di bagasan ugasan na tung asing on.
Songon panutup, Al-Quran huling ni hau Alor on gabe arta sejarah dohot budaya na tama dijaga jala diramoti. Baritana na tung asing taringot tu masukna ugamo Islam di Alor dohot bahan pamuaton na langka mambahen on gabe ugasan na so boi diondolhon argana. Sai anggiat ma barita dohot hadirna Al-Quran on tongtong mangalehon hiras ni roha jala mamora hamoraon ni sejarah ni ugamo Islam di Nusantara.